Tambayoyi da Amsa akan Cutar Tsida (Kanjamau, HIV/ AIDS)

Tambaya ta farko

Kwanakin baya wata uku da suka wuce wata makwabciyarmu tazo gidanmu to ana zargin tana dauke da ciwan sida (HIV) to da tazo tayi anfani da wukar gidanmu ta yanka Kayan miya ni bani nan toh bansaniba ta yanke da wukar ko Bata yankeba bayan tayi aiki da wukar da kwana Daya Nima nazo nayi aiki da ita wukar se na yanke hannu da ita toh shine abun yake damuna wlh tunda banida tabacin ko ta yanke ko Bata yanke ba.

Abun Yana damuna sosai dayin abun wata uku ba kwana hudu naje akayimin gwaji amma negative ne duk da hankan hankali n'a bai kwanta ba tunda Naji Ance se kuma wasu wata ukun inzo asake gwajin. Dan Allah Ku taimakamin 🙏🏿da cikaken bayani.

Naji kuma wasu sunce tunda wukar har ta kwana nayi aiki da ita cutar ta Riga ta mutu koda ta yankeni bani iya daukar cutar. Wlh banida sukuni kulum cikin damuwa nake dan Allah ataimakamin da cikaken bayani ko hankali na zei kwanta.

Amsa

Munyi bayani game da hanyoyin kamuwa da cutar sida (HIV) daki-daki. Haƙiƙa tarayya wajen amfani da abubuwa masu kaifi kamar reza da wuƙa da allura yana sanya mutum wanda bayada cutar ya ɗauki cutar, saboda akwai yiwuwar abu mai kaifi ya shiga jikin marar lafiya kuma ya shiga jikin mai lafiya. Amma a lura cewa ƙwayoyin cutar HIV ƙwayoyi ne dangin cutar virus, sannan mafi yawancin ƙwayoyin virus basa iya rayuwa da kansu dole sai in suna cikin jinin mutum ko wasu tantanin halittu masu rai.

Duk da haka wasu virus din kamar virus na cutar hepatitis B, suna dadewa basu mutu ba ko bayan sun fita daga jini ko tantanin halittun da suke a ciki. Ƙwayoyin cutar virus na HIV baya cikin masu dadewa basu mutu ba. 

Saboda haka, duk da cewa, akwai hatsari sosai na yaɗuwar cutar daga haka, yiwuwar yaɗuwar cutar yana raguwa a lokacin da aka dade ba'a yi amfani da abu mai kaifi ba bayan mai cutar yayi amfani dashi. Saboda ana tsammanin cutar HIV zata mutu cikin yan sa'o'i bayan ta fita daga jinin mai dauke da ita idan bata samu wani gurin shiga ba.

Don haka, baiwar Allah muna baki shawara da ki kwantar da hankalinki Insha Allah baki kamu da wannan cutar ba, a yayin da muka yi dogaro da wadannan dalilai masu zuwa:

1. Matar da tayi amfani da wuƙar zargi ne ake yi tana da cutar, ma'ana ba'a tabbatar ba.
2. Ko da ya tabbata tana da cutar HIV baki da tabbacin ta yanke kanta a lokacin da tayi amfani da wuƙar.
3. Ko da kinada tabbacin ta yanke kanta da wuƙar, sai bayan kwana ɗaya da tayi amfani da wuƙar sannan ke kika yanke kanki da wuƙar. Wanda hakan yana rage hatsarin yaɗuwar cutar HIV sosai, sakamakon yiyuwar mutuwar cutar a waje bayan ta shafe fiye da sa'o'i ashirin da huɗu ba tare da samun gurin shiga ba.
4. Kinyi test din cutar HIV bayan watanni uku kuma ya nuna negative. Wanda bayan watanni uku muna tsammanin idan har kin kamu da cutar toh ta zagaya cikin jinin ki ta yadda test dinda ki kayi zai iya nuna akwai cutar a cikin jininki, duk da cewa hakan ya danganta da wane irin test akayi. Amma tabbas idan akwai cutar test din zai nuna bayan wata uku.

Saboda haka muna baki shawarar ki kwantar da hankalinki ki sake yin gwajin bayan watanni shida domin kara tabbatarwa.

*****

Tambaya ta biyu 

Mutane ne ke yin jima'i tare da kororon roba na condom, bayan sun dade suna yin jima'in sai kororon roba na condom din ya fashe Kuma sunka cigaba da juma,I. To ana iya kamuwa da cutar HIV bayan fashewar condom din?

Amsa

Sosai kuwa, ai koda sun daina yin jima'i a lokacin da robar kariya ta condom din ta fashe toh akwai yiwuwar kamuwa da cutar HIV toh balle sun cigaba.

Dalili kuwa shi ne cutar HIV tana yaɗuwa ne a lokacin da aka samu cudanya tsakanin farjin mace da namiji kai tsaye, a lokacin da ruwan farjin mace suka taɓa azzakarin namiji, ko ruwan zakarin namiji suka taɓa farjin mace. A lura da magana ta dakyau, nace ruwa, bance maniyyi ba, don haka ina nufin duk wani kalan ruwa mai fitowa daga cikin al'aurar mace ko namiji to za su iya shafawa mutum cutar HIV.

Don haka a lokacin da kororon robar kariya ta condom da suke amfani da ita ta fashe, akwai yiwuwar ruwan al'aurar su ya samu cudanya. Da ace lokacin da robar condom din ya fashe sun daina jima'in tohm da yafi, saboda hatsarin samun cudanya tsakanin ruwan al'aurar su ya rage, amma kasshhhh! Ko da robar ta fashe daɗi ya kai musu intaha, suka kasa daina wa.

*****

Tambaya ta uku

Tsawon sati nawa ne cutar ke iya bayyana idan anyi gwajin HIV tazama positive?

Amsa

Amsar wannan tambaya ya danganta da irin kayan gwajin da akayi amfani dasu, da kuma yadda aka cire jinin da aka yi gwajin dashi, ta hanyar jijiya ko ta tsinken yatsa. Akwai kaloli daban-daban na test din HIV wanda ko wannensu yana da adadin kwanakin da yake iya gane cutar a cikin jinin mutum.

Kwanakin da HIV ke yi a cikin jinin mutum daga lokacin kamuwa da cutar zuwa lokacin da wani gwajin cutar HIV zai iya bayyanar da cutar  ana kiran su da HIV window period.

HIV window period sun samo asali ne saboda dole idan HIV ya shiga cikin jinin dan adam ya dauki lokaci ya hayayyafa sannan ya yaɗu a cikin jini kamin wani gwaji ya iya nuna shi. Don haka babu wani gwajin da zai iya nuna mutum ya kamu da cutar HIV daga zarar mutum yaci karo da cutar.

Ko wane gwajin HIV yana da na shi window period. Zamuyi bayanin gwaje-gwajen HIV da kuma lokacin da suke dauka kamin su iya nuna akwai cutar bayan mutum yaci karo da cutar.

1. Gwajin Nucleic Acid (NAT) - Gwajin NAT na HIV na iya nuna idan ka kamu da kwayar cutar HIV kwanaki 10 zuwa 33 bayan kamuwa da cutar. Ana yin test din ta hanyar bincike akan jini daga jijiyarka.

2. Gwajin Antigen/Antibody - Gwajin antigen/antibody wanda dakin gwaje-gwaje ke yi akan jini daga jijiyarku na iya gano kamuwa da cutar HIV a kwanaki 18 zuwa 45 bayan mutum ya ci karo da cutar. Gwajin antigen/antibody da aka yi da jini daga tsinken yatsa yafi ɗaukar tsawon lokaci don gano HIV (kwanaki 18 zuwa 90 bayan cin karo da cutar).

3. Gwajin Antibody - Gwajin antibody yawanci zai iya gano kamuwa da cutar HIV kwanaki 23 zuwa 90 bayan mutum yaci karo da cutar. Yawancin gwaje-gwajen da akeyi kai tsaye a fada maka sakamako, da kuma gwaje-gwajen da mutum zai iya gudanar wa da kansa duk gwaje-gwajen antibody ne. 

Tambaya ta hudu

Wasu irin alamomine mutun zaiji ajikinshi yagane yanada cutar HIV, kuma idan kanada ita shekara nawa takanyi ajikin mutun yana rayuwa daita?

Amsa

Munyi bayani game da alamomin cutar HIV a cikin wannan rubutu.

https://www.lafiyata.com.ng/2023/12/alamomin-cutar-kanjamau-hivaids-da-kuma.html?m=1

Sannan dangane da shekarun da mutum zai yi da cutar kamin ya rasu ya danganta da abubuwa kamar haka:

1. Yaushe aka gane yana da cutar sannan aka dora shi kan magani

2. Kiyayewar sa ga shan magani

Wanda aka yi saurin gane yana da cutar aka ɗora shi akan magani da sauri, idan har ya kiyaye shan magani kullum yadda ya kamata, toh zai yi rayuwar sa kamar kowa ba tare da wata matsala ba. Kuma ba wanda zai iya cewa ga lokacin da zai rasuwa sai mahaliccin sa.

Shi kuma wanda kwata kwata ba dorashi akan magani ba, ko ma ba'a san yanada cutar ba. Cutar takan shafe tsawon shekaru takwas zuwa goma a jikinsa kamin taci ƙarfin garkuwar jikin ta zama AIDS. Idan HIV ya karya garkuwar jiki har ya zama AIDS to ko yaushe mutum zai iya mutuwa sanadiyyar ƙananan cututtuka.

Tambaya ta biyar

Assalamu alaikum, dan Allah wasu irin kalolin abincine mai cutar HIV yakamata yadingaci wanda zasu inganta lafiyarsa.

Amsa

Wslm, duk wani kalan abinci mai gina jiki, musamman abinci wanda yake dauke da sinadarin proteins, kamar su ƙwai, kifi, nama, wake, soya beans da dai sauransu. Wadannan su ne zasu inganta garkuwar jikin marar lafiya. Sbd an san cewa cutar HIV tana karya garkuwar jiki.

Tambaya

Ta ya mutum zai gane yanada cutar HIV. Sannan taya mutum zai kwada kansa da kansa ah gida

Amsa

Babu gwajin HIV da ake iya yi a gida, idan har mutum na son ya tabbatar ko yana ɗauke da cutar asibiti zai je a yi masa gwaji.

Tambaya

Assalamu alaikum, dan Allah tambaya gareni Ina cikin tashin hankali. Wani mutumine mai kudin gaske daya soni dan siyasa ne. Tohm yayi amfani da son nan ya bataman rayuwa sau 4 ko 5 ya taba amfani Dani kuma babu protection. Sai Yanxu a 6 month kwana kadan kenan babu da rabuwata dashi mutane nata ceman Wai HIV garesa hankalina ya kasa kwanciya. Tunda nayi goggling naga alamominta rannan sai naji su nakeji daga ranar. Ina cikin tashin hnkl dan allah ayiman bayani. 😭😭🙏

Amsa 

Shawara shi ne ba abinda yafi dacewa illah kije asibiti mafi kusa da ke sai ayi miki test din HIV. Tunda kun fi 6 months da rabuwa da juna idan har mutumin yanada HIV kuma kin dauka, tohm test din zai nuna kinada.

Idan kuma ƙarya ne ba yada cutar, ko kuma yana da cutar amma baki ɗauka ba tohm a nan ma test din zai nuna.

Faɗakarwa; yan mata ku rinka kiyaye jikinku mafi yawancin masu kuddin nan yan siyasa basu da buri face su lalata muku rayuwa su gudu ba za su taɓa aurenku ba, sai dai su kai ku ga wahala.

Idan an yi miki gwajin ko da ya nuna positive ne, ma'ana kina da cutar, kar ki wani ta da hankalinki. Ki dauka kawai wannan shi ne kaddarar ki a rayuwa, ki nemi kawai asibiti su sada ki da inda zaki fara karbar magani, maganin duka kyauta ne. Idan kin fara shan magani da wuri kuma kin kiyaye sha, zakiyi rayuwar ki kamar kowa ba ma wanda zai gane kinada cutar HIV sai wanda zaki gayawa.

Sannan ki koma ga Allah kiyi nadama ki nemi gafarar sa akan abubuwan da kika aikata na ɓarna.

Tambaya 

Assalamu alaikum, Wlh malam ni matshine bantaba aureba kuma gashi inada cutar h.i.v kuma inaso nayi aure nakarbi maganin gargajiya har sau uku bansamu warakaba shine akaceman anayi aure tsakanin Mai cutar da Mai cutar. Kuma gaskiya inaso yanzu idan nasamu Wanda yakeda cutar zan aura

Don Allah inaso kataimakaman da goyon bayan haka. Wlh nakashe kusan dubu Dari uku da hamsin to gaskiya nagaji da kashe kudi shiyasa nida mamana muka yanke hukuncin cewa kawai nasamu Wanda take da ita muyi aure

Amsa 

Dan uwa ina jajanta maka game da abin da ke faruwa da kai. Ba matsala aurenka da mai cutar HIV wannan abu ne ma wanda aka fi so. Idan har kowannen ku ya kiyaye shan magani, toh lafiya qalau zakuyi rayuwar aurenku bada wata matsala ba. Kuma har yara ma zaku iya haifa wadanda basu ɗauke da cutar HIV.

Maganar shan magungunan gargajiya wannan ka daina wahalar da kanka a banza, akwai masu magungunan gargajiya dayawa yan damfara, da zaka ga suna tallan maganin su ta hanyar amfani da facebook ko wani kafa na social media, suna ta rantsuwa da Allah suna cewa suna da maganin HIV da za'a sha a warke, wadannan yan damfara ne, miyagu kar ka taba yarda dasu. Kawai zasu baka magungunan qarya ne wadanda baka ma san illolin su a jikin ka ba, su karɓe maka kuddi sannan su gudu.

Maganar aure kuma shawarar da zan baka shi ne, a Kowane gari kake akwai inda kuke zuwa karban magani kyauta a asibiti. Toh zaka samu masu aiki wannan wurin ne, kayi musu bayani kanason yanmatan da ke zuwa karban magani a hada ka dasu kana so ka aura, zasu samo maka yanmata da ke zuwa sai ka darje ka zaɓi wadda ke maka sai kuyi auren ku.

Kammalawa 

Zaku iya shiga WhatsApp group dinmu domin turo mana naku tambayoyi ta hanyar danna hoton WhatsApp da ke hannuku na hagu a ƙasa. Idan kuma group din yana kulle zaku iya turo mana tambayoyin ku ta private message.

Print this post