Alamomin Ciwon Damuwa (Depression): Bambanci Tsakanin Ciwon Damuwa da Bakin Ciki Na Yau da Kullum

Gabatarwa

Ciwon damuwa (Depression) cuta ce ta kwakwalwa da take shafar tunanin mutum, yanayin jindadin zuciya (mood), da kuma yadda yake hulɗa da jama’a. Duk da cewa bakin ciki a wani dan lokaci yakan iya zarcewa ya zama ciwon damuwa, amma ciwon yana da bambanci da bakin ciki ba yau da kullum. Ba kamar bakin ciki na ɗan lokaci ba, ciwon damuwa na iya ɗaukar tsawon makonni, watanni, ko ma shekaru. 

A ƙasashe da dama ciki har da Najeriya, ana ɗaukar ciwon damuwa a matsayin ɗaya daga cikin manyan matsalolin lafiyar kwakwalwa da ke ƙara yawaita a cikin al'umma. Al’umma da dama na ɗaukar ciwon damuwa a matsayin kawai “bakin ciki” ko “raunin zuciya,” amma gaskiyar magana ita ce cuta ce ta ainihi wadda ake buƙatar kulawa daga kwararrun likitocin kwakwalwa da kuma tallafin iyali.

Rubutu Mai Alaƙa: Yadda Ake Bude Kwakwalwa Da Kara Kaifin Basira 

A cikin wannan rubutu za mu tattauna dalla-dallah game da alamomin ciwon damuwa, yadda ake gane shi, bambanci tsakaninsa da bakin ciki na al’ada, da kuma matakan da ya dace mutum ya ɗauka idan ya fara ganin alamomin.

Menene Ciwon Damuwa?

Ciwon damuwa (Depression) yanayi ne da kwakwalwa ke shiga wanda ke shafar tunani, yanayi da dukkan halayyar mutum. Yana iya jawo mutum ya kasa gudanar da ayyukan yau da kullum, kamar aiki, karatu, ko ma hulɗa da jama’a.

Masana suna bayyana ciwon damuwa a matsayin “illness of the brain chemistry” wato matsalar rashin daidaiton sinadarai a kwakwalwa. Amma a zahiri, abubuwan da ke haddasa shi sun haɗa da haɗin gwiwar dalilai na matsalolin jiki, tunani, halayyar rayuwa, da muhalli.

Muhimmancin Gane Alamomin Ciwon Damuwa

Sanin alamomin damuwa yana da matuƙar muhimmanci saboda:

• Yana taimakawa a gano cutar tun da wuri kafin ta tsananta.
• Yana kare mutum daga illolin ciwon damuwa masu haɗari kamar yanke ƙauna ko tunanin kashe kai.
• Yana sauƙaƙa tattaunawa tsakanin iyalai da abokai domin a bayar da tallafi.
• Yana rage tsangwama da rashin fahimta a cikin al’umma.

Manyan Alamomin Ciwon Damuwa

1. Bakin Ciki na Dogon Lokaci

Mutum da ke da ciwon damuwa kan shiga yanayin bakin ciki da ba ya ƙarewa, wanda zai iya ɗaukar makonni ko watanni. Wannan ba irin bakin cikin da ke zuwa ya wuce ba ne, amma wani yanayi ne da ke baibaye mutum koda yaushe.

Zaku iya Karanta: Illolin Istimna'i Da Yadda Mutum Zai Daina Istimna'i (Masturbation )

2. Rashin Sha’awa da Jin Daɗin Abubuwan da Ka Saba na Jindadi

Alamar da ake kira "Anhedonia" ita ce rasa sha’awa da son abubuwan da mutum a da yake so. Misali, mutum zai daina jin daɗin wasanni, hira, yin sana’a, ko hulɗa da dangi.

3. Matsalolin Barci

Rashin barci (insomnia): Mutum na kasa yin barci da wuri ko kuma yana farkawa cikin dare ba tare da dalili ba.

Yawan barci (hypersomnia): Wasu kuma suna yin barci da yawa fiye da yadda ake bukata.

4. Rashin Ci ko Yawan Cin Abinci

Ciwon damuwa na iya kawo canjin sha’awa ga abinci. Mutane da dama suna rasa ci gaba ɗaya, su rame su ragu a nauyi. A wasu lokuta kuma, wasu na iya cin abinci da yawa saboda suna neman natsuwa daga cin abincin.

5. Gajiya da Rashin Kuzari

Ko mutum bai yi wani abu mai wahala ba, zai ji kasala da gajiya. Wannan alama ita ce ke sa yawancin masu ciwon damuwa su kasa yin aiki ko karatu yadda ya kamata.

6. Tunanin Cewa Ba Su da Amfani

Masu ciwon damuwa sukan riƙa tunanin cewa ba su da wani sauran amfani ko basu cancanci farin ciki ba. Su kan ɗora laifin duk abin da ya faru a kansu, wanda ke ƙara tsananta matsalar.

7. Rashin Mai da Hankali akan Komai 

Akwai matsaloli wajen karatu, aiki, ko karanta littafi. Mutum kan ji yana mantuwa da sauƙi ko kuma ba zai iya mai da hankali ba.

8. Alamomin Jiki na Ciwon Damuwa 

Ciwon damuwa ba kawai kwakwalwa yake shafa ba, yana iya bayyana ta hanyar alamomin jiki kamar haka:

• Ciwon kai akai-akai.
• Ciwon ciki da rashin narkewar abinci.
• Tsokoki da ƙasusuwa suna ciwo.
• Zuciya tana bugawa da sauri (palpitation).

9. Tunanin Kashe Kai

Wannan shi ne mafi haɗari daga cikin alamomin ciwon damuwa. Mutum zai iya fara ganin cewa mutuwa ce kawai mafita a garesa. Wannan alama ce da ke buƙatar kulawa ta gaggawa daga likita.

Ku karanta: Facts about Stroke: Types, Risk Factors, Signs, Symptoms, and Prevention 

Bambanci Tsakanin Ciwon Damuwa da Bakin Ciki Na Yau da Kullum 

Bakin ciki na al’ada: Yakan bayyana bayan wani abu mai sa damuwa (kamar mutuwar ɗan uwa, kariyar arziki, rabuwar masoya, mutuwar aure) ya faru, amma irin wannan baƙin ciki yana raguwa sannu a hankali. Shi kuma ciwon damuwa, yana dawwama tsawon makonni ko watanni, kuma yana shafar rayuwar mutum gaba ɗaya har ya hana shi gudanar da al’amuransa da ya saba yi na yau da kullum.

Bakin ciki na al'ada yakan iya zarcewa ya haifar da ciwon damuwa. Masana sun ayyana cewa duk wani bakin ciki ko damuwa da ya wuce sati biyu yana shafar rayuwar mutum toh ya zarce ya zama ciwon damuwa.

Abubuwan da Ke Haifar da Ciwon Damuwa

Damuwa ba ta da sila guda ɗaya. Yana iya kasancewa:

• Gadon iyali (genetics): Idan akwai tarihin damuwa a cikin iyali.
• Matsalolin rayuwa: Rashin aiki, matsalar aure, talauci, ko cin zarafi.
• Sinadarai a kwakwalwa: Rashin daidaituwar serotonin da dopamine.
• Rashin tallafi daga iyali ko abokai.

Karanta: Lalurar Shanyewar Sashen Fuska Da Karkacewar Baki - Bell's palsy

Me Ya Kamata a Yi Idan Aka Gane Alamomin Ciwon Damuwa?

Idan ka fara lura da waɗannan alamomi, ga abubuwan da zaka yi:

1. Nemi taimakon likita – musamman kwararren likitan kwakwalwa (psychiatrist).

2. Tattauna da wanda ka yarda da shi domin samun shawarwari na fahimta.

3. Ka guji shaye-shaye kamar giya ko miyagun ƙwayoyi domin suna tsananta cutar.

4. Motsa jiki akai-akai domin yana taimakawa wajen sakin sinadarai masu sanya farin ciki da nishadi (endorphins).

5. Cin abinci mai kyau da kuma yin barci mai isasshe.

6. Ibada ko yin addu’a domin ƙarin kwanciyar hankali.

Zaku iya Karanta: Disorders of Eating: Anorexia Nervosa and Bulimia Nervosa 

Yadda ake Maganin Ciwon Damuwa

Hanyoyin maganin ciwon damuwa sun haɗa da waɗannan:

• Magunguna masu tasiri akan sinadaran farin ciki na kwakwalwa (antidepressants).
• Bada shawarwari (psychotherapy).
• Ƙarfafa mai ciwon damuwa da tallafa masa.
• Wani lokaci, sai an haɗa duk waɗannan hanyoyin kamin a cimma nasara.

Kammalawa

Alamomin ciwon damuwa sun haɗa da bakin ciki na dogon lokaci, rashin sha’awa, gajiya, rashin mai da hankali, canjin yanayin barci da cin abinci, da kuma tunanin kashe kai. Sanin wadannan alamomi da wuri yana taimakawa wajen gano ciwon damuwa da neman magani kafin ciwon ya tsananta.

Damuwa ba alama ba ce ta rauni. Duk wanda yake fama da shi yana da damar murmurewa idan ya nemi taimako da wuri. Yin shiru ba mafita ba ne, neman taimako shi ne babban mataki.

Idan kai ko wanda ka sani yana nuna wadannan alamomi, kada ku yi jinkiri – ku nemi taimako daga likita. Lafiya ita ce ginshiƙin rayuwa, kuma neman taimako alama ce ta ƙarfin hali, ba rauni ba.

Fannin Cututtuka